Będąc w Brusach nie można zapomnieć o odwiedzeniu skansenu Mistrza Józefa Chełmowskiego. Znajduje się on w miejscowości Brusy – Jaglie, na trasie Brusy – Konarzyny, przy zjeździe z drogi wojewódzkiej nr 236.
Od samego wjazdu, do z pozoru niewielkiego gospodarstwa, oczom turystów ukazuje się fascynujący, wykreowany przez artystę świat, pełen kaszubskich osobliwości i oryginalnych wynalazków, takich jak m.in.: „maszyna do łapania żywiołów” czy „rakieta kosmiczna”. To magiczne miejsce tworzy kompleks zabudowań wraz z ogrodem przedstawiające różnorodną twórczość Kaszubskiego Leonarda da Vinci. Podziwiać tu można m.in. warsztat tkacki, przeróżne narzędzia, tablice historyczne, instrumenty muzyczne (brzozoliść, muzyknos, worbotrep), obrazy i rzeźby. W przydomowym sadzie znajdują się, przedstawiające różne postacie, wykonane w pniach drzew, ule.
Twórca ludowy poprzez swe dzieła nawiązywał do tradycji i historii, świata, kosmosu oraz współczesności i zagrożeń jakie niesie ze sobą cywilizacja, W swoich pracach zachowywał naturalny styl, całkowicie pozbawiony naśladownictwa, toteż na całym świecie jego twórczość jest ceniona za oryginalność i ludowość. Największym dziełem jego życia jest obraz Apokalipsa o długości 55 m, obrazujący apokalipsę św. Jana.
Prace artysty niejednokrotnie nagradzane były na licznych konkursach sztuki ludowej, znajdują się w kilku muzeach w kraju, są również chętnie nabywane przez turystów zagranicznych.
Józef Chełmowski urodził się w Brusach – Jagliach, 26 lutego 1934 r. Tam, w malowniczym obejściu, pełnym rzeźb, obrazów, instrumentów muzycznych i starych przedmiotów - mieszkał i pracował wyjątkowy twórca.
Twórczością artystyczną zajął się w wieku 40 lat. W 1972 r. po raz pierwszy Jego rzeźby eksponowane zostały na wystawie „Rzeźby ludowej Polski Północnej” w Sopocie. Pierwszą indywidualną wystawę zorganizowało, w 1986 r., Biuro Wystaw Artystycznych w Bydgoszczy. Odtąd uczestniczył w wielu ważnych wydarzeniach kulturalnych. Na przestrzeni minionych lat miał wiele indywidualnych i zbiorowych wystaw w Polsce i za granicą.
Artysta był wielokrotnie doceniany i nagradzany. W 1998 r. Uchwałą Rady Miejskiej w Brusach przyznano mu tytuł Zasłużonego Obywatela Miasta i Gminy Brusy. Uhonorowany również został Medalem Stolema przyznawanym przez Klub Studencki „Pomerania” oraz Medalem Kolberga Mazowieckiego Stowarzyszenia Kultury w Polsce. W 2004 r. został laureatem Pomorskiej Nagrody Artystycznej w kategorii Kultura regionalna. Za wieloletnią pracę twórczą i zasługi dla kultury ludowej, w 2006 r. został odznaczony przez Ministra Kultury srebrnym medalem Gloria Artis.
W sobotę, 6 lipca 2013 r., w wieku 79 lat, w dzień XV Zjazdu Kaszubów, wielki mistrz Józef Chełmowski zakończył swą artystyczną i filozoficzną podróż, pozostawiając świadectwo wspaniałego życia. Życia pełnego pasji, bogatego w emocje, wrażenia, niejednokrotnie wyjątkowe chwile, a zarazem życia skromnego i spokojnego w miejscu, gdzie czas się zatrzymał. Artysta spoczął na cmentarzu parafialnym w Brusach.
Dziś Jego dzieła znajdują się w zbiorach prywatnych kolekcjonerów, m. in.: w Polsce, Francji, Niemczech i Szwecji. Są też ozdobą wielu kolekcji muzealnych w Polsce i w Stanach Zjednoczonych. Największe zbiory znajdują się w Muzeum Zachodnio – Kaszubskim w Bytowie, Muzeum Etnograficznym w Toruniu i Muzeum Narodowym w Gdańsku, Jego prace podziwiać można także w Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy i Muzeum Etnograficznym w Chojnicach. Na temat Jego oryginalnej twórczości i osobowości powstało kilka realizacji filmowych, setki artykułów prasowych, kilka prac magisterskich i wiele broszur towarzyszących Jego indywidualnym wystawom.
KASZUBSKI LEONARDO DA VINCI – NA RATUNEK JEGO DZIEŁOM
Fundacja im. Józefa i Jadwigi Chełmowskich, opiekująca się skansenem Józefa Chełmowskiego w Brusach – Jagliach, zachęca do finansowego wsparcia warsztatów konserwatorskich dzieł Artysty. Do włączenia się w projekt zaprasza także burmistrz Brus Witold Ossowski– Skansen Józefa Chełmowskiego to kulturalna perła gminy Brusy. Józef Chełmowski był nietuzinkowym Artystą. Warsztaty konserwatorskie to doskonały pomysł, by odnowić i zabezpieczyć jego dzieła przed mijającym czasem i zniszczeniami.
Celem zbiórki jest kwota 15 tys. zł., na organizację warsztatów konserwatorskich, ratujących prace Józefa Chełmowskiego. Zbiórkę można wesprzeć poprzez stronę internetową polakpotrafi.pl/projekt/kaszubski-leonardo-da-vinci-na-ratunek-jego-dzielom. Warsztaty poprowadzi Arkadiusz Ostasz, dyplomowany konserwator dzieł sztuki. Projekt zrealizowany zostanie w okresie między lipcem a wrześniem 2020r. W zależności od tego jak szybko i ile funduszy uda się zebrać.
Każdy uczestnik warsztatów otrzyma: możliwość nauki podstaw konserwacji dzieł sztuki pod kierunkiem profesjonalnego szkoleniowca, pakiet uczestnika: osobiste narzędzia, które będzie mógł zatrzymać dla siebie, identyfikator, pamiątkową koszulkę, czapkę i dyplom uczestnictwa, bufet kawowy, wodę i przekąski, możliwość wzięcia udziału w wieczornych spotkaniach przy ognisku, spotkaniach z lokalnymi artystami, w spływie kajakiem, warsztatach kulinarnych i muzycznych, ubezpieczenie oraz za dodatkową opłatą noclegi z pełnym wyżywieniem.
Józef Chełmowski był człowiekiem wyjątkowym, nie tylko dla Brus, ale dla całego kaszubskiego regionu. Już cztery lata po jego śmierci na całych Kaszubach obchodzono rok Józefa Chełmowskiego. Bardzo zachęcamy do pomocy w zbiórce funduszy na warsztaty, które nie tylko pomogą odrestaurować dzieła Artysty, ale także staną się wyjątkową formą spotkań z jego twórczością.
Przeczytaj więcej o Józefie Chełmowskim:
bip Brusy 
ePUAP 
SMS 
YouTube 
FACEBOOK 
RODO